Zoals velen die in Ierland zijn opgegroeid, kwam de Ierse mythologie voor in de meeste verhaaltjes voor het slapengaan.

Van Ierse mythen en legenden met krijgers als Fionn Mac Cumhaill in de hoofdrol tot licht angstaanjagende verhalen uit de Ierse folklore, met de Abhartach (de Ierse vampier), er was geen tekort aan verhalen.

De Ierse mythologie heeft een breed scala aan verhalen, waarvan vele de tand des tijds hebben doorstaan en vandaag de dag nog steeds aanwezig zijn in de Ierse cultuur.

In de onderstaande gids geven we je inzicht in waar de Ierse mythologie vandaan komt, wat de populairste Ierse mythen zijn en waarom ze zo'n belangrijke rol spelen in de Ierse cultuur.

Populaire verhalen uit de Ierse mythologie

Als je nu wilt ontdekken wat Ierse mythologie precies inhoudt, scroll dan halverwege deze gids naar beneden. Daar vind je wat het eigenlijk is en leer je ook over de verschillende cycli van mythologie in Ierland.

Veel verhalen die al duizenden jaren oud zijn, worden in heel Ierland keer op keer doorverteld, meestal van ouder of leraar op kind.

In de onderstaande sectie ontdek je veel van de populairste Ierse mythes. Als je op zoek bent naar sprookjes, vampiers en andere ietwat gekke verhalen, ga dan naar onze sectie over Ierse folklore.

1. Fionn Mac Cumhaill en de Zalm der Kennis

Foto links: Publiek domein. Anderen: Via Shutterstock

Het verhaal van de Zalm der Kennis is een van mijn favoriete verhalen over Fionn Mac Cumhaill. Het begint allemaal wanneer een jonge Fionn in de leer wordt gestuurd bij een gevierd dichter genaamd Finnegas.

Tijdens zijn verblijf bij Finnegas leert Fionn over een magische vis die de kennis van de wereld bevat. Volgens de dichter erft degene die de vis eet al zijn kennis.

Op een dag, terwijl het paar aan de oever van de rivier de Boyne zat, ving de dichter een glimp op van de zalm en zonder te aarzelen dook hij in het water en ving hem.

Hij vroeg Fionn om de zalm voor hem te koken, maar hij mocht hem onder geen beding opeten. Fionn stemde toe en begon de zalm te koken. Na een paar minuten draaide Fionn de zalm om en verbrandde zijn duim aan het schroeiende vlees.

Zonder na te denken stak hij zijn duim in zijn mond om de pijn te verzachten. Hij besefte meteen zijn fout.

De dichter kwam terug en hij zag aan Fionns gezicht dat er iets mis was. Je kunt het hele verhaal lezen in onze gids over de machtige Zalm der Kennis.

2. De veediefstal van Cooley

Foto's via Shutterstock

De Cattle Raid of Cooley (AKA de Tain Bo Cuailnge) is een van de bekendste verhalen over de krijger Cu Chulainn. Het verhaal begint met koningin Medb en een ruzie met haar man over wie rijker was.

Ze lieten allebei hun bedienden hun rijkdommen op twee stapels naast elkaar leggen. Het werd meteen duidelijk dat het enige dat Medb's man had en zij niet, een kampioensstier was.

Medb kende maar één stier in Ierland die haar zou helpen haar man te leiden. Diezelfde dag stuurde ze een dienaar om de eigenaar te ontmoeten en hem grote rijkdom aan te bieden in ruil voor het lenen van de stier.

Hij stond op het punt om in te stemmen toen hij een van Medb's bedienden hoorde zeggen dat ze de stier gestolen zouden hebben als de man hen afwees. Hij was woedend en weigerde Medb's verzoek.

Medb was woedend en de strijd begon. Dit was echter geen gewone strijd, oh nee - aan de ene kant stond Medb met honderden mannen en aan de andere kant een jonge jongen genaamd Cu Chulainn. Lees het volledige verhaal in onze gids over de Tain.

3. De legende van de Banshee

Als kind was ik doodsbang voor het verhaal van de Banshee. Mijn vader zei altijd dat er een in de achtertuin van mijn oma woonde en ik was altijd bang om hem te zien.

Nu, afhankelijk van met wie je praat, nemen Banshees (een angstaanjagend Iers mythologisch wezen!) verschillende vormen aan. Sommigen zeggen dat het een geest is, anderen beschrijven het als een soort fee. Ik heb het ook horen beschrijven als een haveloze oude vrouw met wild haar.

Men gelooft dat de schreeuw van een Banshee een voorteken van de dood is. Volgens de legende is het zo dat als iemand de schreeuw hoort, een familielid binnenkort overlijdt.

Maar zijn Banshees echt? Er is wel degelijk een duidelijke link tussen deze mythe en de werkelijkheid, en wel in de vorm van de 'Keening Woman'. Leer het hele verhaal in onze gids over de Banshee.

4. De kinderen van Lir

Foto's via Shutterstock

Vele jaren geleden leefde er een koning die Lir heette en die heerser was over de Ierse zee. De koning was getrouwd met een vrouw die Eva heette en het stel kreeg vier kinderen. Op een dag, toen de kinderen nog klein waren, stierf hun moeder.

Kort daarna trouwde de koning met Eva's zus, Aoife. Aoife was in het begin erg dol op de kinderen, maar dit veranderde. Ze werd al snel jaloers op de tijd die haar man met zijn kinderen doorbracht.

Aoife bereikte al snel een breekpunt en ze bedacht een boosaardig plan. Ze besloot een spreuk uit te spreken die de kinderen 900 jaar lang in zwanen zou veranderen.

300 jaar zouden worden doorgebracht op het Derravaragh meer. Nog eens 300 jaar zouden worden doorgebracht op de Zee van Moyle. En de laatste 300 jaar zouden worden doorgebracht op het eiland Inish Glora. Lees de volledige legende in onze gids over de Kinderen van Lir.

5. De Puca

De Puca is een ondeugend klein wezen dat vaak verkeerd begrepen wordt als kwaadaardig. Ja, de Puca kan problemen en onrust veroorzaken, maar zijn interacties met mensen hebben nog nooit geleid tot verwondingen of de dood.

De Puca is een van de vele gedaanteverwisselaars in de Ierse mythologie en heeft het vermogen om zijn uiterlijk met gemak te veranderen. De Puca, die bekend staat om zijn frequenties in stille hoekjes van het Ierse platteland, kan zowel goed als slecht geluk brengen.

Een van de verhalen over de Puca die vaak wordt verteld, is dat hij eruitziet als een paard en buiten pubs wacht op mensen die een borrel te veel op hebben.

Het Puca paard biedt de persoon een lift naar huis aan en wanneer ze aan boord klimmen, neemt het hen mee op een wilde rit naar huis, springend over bomen en door struiken, de persoon doodsbang makend. Kom meer te weten over zijn listige manieren in onze gids over de Puca.

6. De achtervolging van Diarmuid en Grainne

Foto's via Shutterstock

De achtervolging van Diarmuid en Grainne begint als Grainne, de dochter van Cormac MacAirt, gaat trouwen met de krijger Fionn Mac Cumhaill. Op hun verlovingsfeest wordt Grainne voor het eerst aan Diarmuid voorgesteld.

Het was liefde op het eerste gezicht. Nu had Grainne een probleem - ze moest Diarmuid vertellen wat ze voelde, maar de kamer zat vol mensen. Dus besloot ze het eten en drinken te drogeren en te wachten tot de mensen weggingen.

Kort daarna waren Grainne en Diarmuid de enige twee die nog over waren en het was toen dat Grainne haar gevoelens uitte. Eerst weigerde Diarmuid, maar toen stemde hij toe en de twee vluchtten.

Enige tijd later waren de drugs uitgewerkt en realiseerde Fionn zich wat er was gebeurd. Hij begon aan een reis om het paar te vinden en Diarmuid te doden. Lees het hele verhaal in onze gids over de achtervolging van Diramuid en Grainne.

7. De Morrigan

De Morrigan was een van de machtige Keltische goden en godinnen die ooit in Ierland rondzwierven.

Ze werd vooral geassocieerd met oorlog, het lot en de dood en was een bekende gedaanteverwisselaar die er vaak de voorkeur aan gaf om in een kraai te veranderen.

De Morrigan was, net als de Puca, een begaafde gedaanteverwisselaar en behoorde tot de Tuatha De Danann, het volk van de Godin Danu.

De Godin Morrigan had een aantal gevechten met Cu Chulainn en hoewel de krijger niet door haar toedoen stierf, was ze wel betrokken bij de gebeurtenis die tot zijn dood leidde. Lees meer over het verhaal in onze gids over de Morrigan.

8. Tír na nÓg

Foto links: Publiek domein. Anderen: Via Shutterstock

Tír na nÓg was het land van de eeuwige jeugd dat ergens in de westelijke zee bestond. Het verhaal van Oisin en Tír na nÓg is een van de populairste verhalen uit de Ierse mythologie.

Het verhaal begint toen Oisin op jacht was met de Fianna. Uit het niets verscheen er een mooie prinses op een wit paard, die zei dat ze Oisin mee wilde nemen naar Tír na nÓg.

Voor Oisin was het liefde op het eerste gezicht en hij stemde meteen toe. Het paar reisde over land en zee om Tír na nÓg te bereiken en daar brachten ze drie gelukkige jaren door.

Toen kreeg Oisin heimwee en er werd afgesproken dat hij naar Ierland mocht terugkeren als zijn voeten nooit Ierse grond hadden geraakt. Toen Oisin in Ierland aankwam, realiseerde hij zich dat 3 jaar in Tír na nÓg 300 jaar in Ierland was.

Maar het werd nog veel erger. Ontdek wat er gebeurde in onze gids over Tír na nÓg.

9. De legende van de Giant's Causeway

Foto's via Shutterstock

De legende van de Giants Causeway is een van de bekendste verhalen uit de Ierse mythologie. De hoofdpersoon is een reus genaamd Fionn Mac Cumhaill en het verhaal gaat over zijn gevecht met een Schotse reus.

Op een dag kreeg Fionn bezoek van een boodschapper uit Schotland. De boodschapper was gestuurd door een Schotse reus die de Ierse reus wilde uitdagen voor een gevecht.

Fionn stemde toe en hij ging op weg naar Schotland, gebruikmakend van grote stukken land die nu de Giants Causeway vormen. Toen Fionn Schotland bereikte, zag hij zijn tegenstander in de verte.

De reus was enorm. Fionn trok zich terug in Ierland en bedacht een listig plan om de Schotse reus de stuipen op het lijf te jagen. Lees er alles over in onze gids over de legende van de Giant's Causeway.

10. De Abhartach (Ierse vampier)

De Abhartach is misschien wel het engste van de vele wezens die de werelden van de Ierse mythologie bevolken. Het verhaal van de Abhartach begon allemaal met Patrick Weston Joyce, een Ierse historicus.

Joyce publiceerde in 1869 een boek met de titel 'The Origin and History of Irish Names of Places'. In dit boek maakte de wereld voor het eerst kennis met de Abhartach, de Ierse vampier.

Het boek bevat een verhaal over een plaats in Derry genaamd Slaughtaverty, waar vele jaren geleden een kwaadaardige dwerg woonde die magische krachten bezat.

De dwerg terroriseerde de plaatselijke gemeenschap totdat op een dag een plaatselijke hoofdman de dwerg doodde en begroef. De dwerg ontsnapte de volgende dag uit het graf en kwam terug voor bloed. Lees het volledige verhaal in onze gids over de Abhartach.

11. De dood van Cu Chulainn

Foto links: Publiek domein. Anderen: Via Shutterstock

We kregen veel verhalen te horen over Cu Chulainn toen we opgroeiden in Ierland, maar pas vele jaren later hoorde ik voor het eerst het verhaal over hoe hij stierf.

De dood van de krijger kwam toen de zonen van de mannen die hij in de loop der jaren had gedood bij elkaar kwamen om wraak te nemen. Het verhaal gaat dat het lot van Cu Chulainn werd bezegeld toen hij een taboe doorbrak.

In het oude Ierland waren het weigeren van gastvrijheid en het eten van hondenvlees twee bekende taboes. Op een dag werd Cu Chulainn tijdens het jagen benaderd door een oude heks die hem hondenvlees aanbood.

Als hij nee zei, zou hij een taboe doorbreken. Als hij ja zei, zou hij een taboe doorbreken. Zijn handen waren gebonden. Hij wees de gastvrijheid af en kort daarna ging hij zijn laatste gevecht aan. Lees er alles over in onze gids voor Cu Chulainn.

12. Tuatha dé Danann

Foto links: De Tuatha Dé Danann zoals afgebeeld in John Duncan's Riders of the Sidhe (1911). anderen: Shutterstock

De Tuatha dé Danann waren de felste heersers die ooit door Ierland zwierven. Ze waren een bovennatuurlijk ras dat in Ierland aankwam toen het werd geregeerd door de Fir Bolg.

Toen ze in Ierland aankwamen, reisden ze onmiddellijk naar het westen om de Fir Bolg te zien en de helft van Ierland op te eisen. De Fir Bolg weigerden en er begon een strijd.

De Tuatha dé Danann trokken aan het langste eind en zij regeerden vele jaren over Ierland. Lees alles over dit mysterieuze ras in onze gids over de Tuatha dé Danann.

Wat is Ierse mythologie eigenlijk?

Mythologie verwijst naar een verzameling mythen van vele jaren geleden die de verhalen van een groep mensen vertellen. Iedereen, van de Romeinen tot de Grieken, had zijn eigen vorm van mythologie.

In deze verhalen legden begaafde verhalenvertellers uit hoe de wereld evolueerde tot wat hij nu is. Men gelooft dat de Ierse mythologie duizenden jaren teruggaat tot toen de Kelten in Ierland aankwamen.

De cycli van de Ierse mythologie

De Ierse mythologie valt uiteen in 4 verschillende cycli. Elk van de cycli (Mythologiecyclus, Ulstercyclus, Feniaanse Cyclus en Cycli van de Koningen) is uniek en zit vol met verschillende verhalen.

In het gedeelte hieronder ontdek je elke cyclus, waar ze over gaan en krijg je ook inzicht in de verhalen die erbij horen.

De mythologische cyclus

De Mythologische Cyclus is de vroegste cyclus in de Ierse mythologie. Het draait om een aantal verhalen waarin 'goddelijke volkeren' voorkomen. In veel van de verhalen uit deze cyclus komen de Tuatha Dé Danann voor.

De Mythologische Cyclus vertelt over vijf invasies van Ierland die van groot belang waren voor de vorming van het land. Deze cyclus geeft inzicht in hoe het eiland Ierland voor het eerst bewoond werd en beschrijft de vele gevechten die volgden op degenen die hier kwamen.

De fiets van Ulster

De volgende is de Ulster Cyclus, die volgens velen rond de eerste eeuw plaatsvond. Tijdens deze cyclus maken we kennis met vele krijgers en machtige veldslagen.

Deze cyclus van de Ierse mythologie bracht ons de krijgers van koning Conchabar, waarvan de meest prominente de legendarische Cu Chulainn is.

De Feniaanse cyclus

De Fenian Cyclus van de Ierse mythologie richt zich voornamelijk op de grote krijger Fionn Mac Cumhaill en zijn vele heldendaden, zoals de legende van de Zalm der Kennis.

Deze cyclus draait meestal om de instelling van krijgers, waarbij de verhalen van de Fianna in het begin centraal staan.

De cycli van koningen/historische cyclus van Ierse mythen

De laatste cyclus van de Ierse mythologie is de Historische cyclus. Deze cyclus mengt geschiedenis met mythologie en de hoofdpersonen zijn Labraid Loingsech (mythe) en Brian Boru (echt).

De Cycli van de Koningen stammen uit de tijd nadat Saint Patrick naar Ierland kwam en er wordt gezegd dat het beïnvloed is door christelijke leerstellingen.

FAQ's over Ierse legendes

We hebben in de loop der jaren veel vragen gekregen over van alles en nog wat, van 'Welke Ierse mythes zijn goed voor kinderen?' tot 'Welke Ierse legendes zijn het engst?

In het gedeelte hieronder hebben we de meeste veelgestelde vragen die we hebben ontvangen geplaatst. Als je een vraag hebt die we nog niet hebben behandeld, stel hem dan in het commentaargedeelte hieronder.

Wat is de beroemdste Ierse mythe?

Je zou kunnen zeggen dat de bekendste Ierse mythologieverhalen die over Cu Chulainn en Fionn Mac Cumhaill zijn, omdat die vaak op scholen worden verteld.

Wat zijn de verschillende cycli van de Ierse mythologie?

De cycli van de Ierse mythologie zijn De Mythologische Cyclus, De Feniaanse Cyclus, De Ulster Cyclus en De Cycli van de Koningen.